Geen angst is zo slopend als die voor de angst zelf. Maar wat doe je ertegen, als alles in jou je vertelt dat je bang bent – en je dat niet wilt?
In mijn voortuin ligt een dode vrouwtjesmerel. Met zorg til ik de vogel op en leg haar op een veilig plekje in het plantsoen aan de overkant. Ik strooi wat blad, om haar af te dekken. Toevallig deed ik hetzelfde een paar dagen daarvoor met een dode veldmuis, maar dat is een ander verhaal. Als ik een tijdje later mijn jas van de kapstok pak, hemelsbreed misschien tien meter van de plek waar de merel lag, valt mijn oog op een stukje plasticfolie. Ik raap het op, leg het even op tafel en trek eerst mijn jas aan, alvorens het weg te gooien. Dan zie ik opeens dat het is gekreukeld in de vorm van een vogel… en ik ben ontroerd.
De wereld zit ingewikkeld in elkaar. Veel mensen liggen ’s nachts wakker omdat ze bang zijn dat het helemaal mis gaat, bijvoorbeeld vanwege het milieu. Of ze vrezen de toevloed van vluchtelingen die een veilig heenkomen zoeken in ons land. En nu is er ook nog het coronavirus dat ons bezighoudt. Wat kun je dan doen om het hoofd koel te houden, je niet te laten meeslepen? Het antwoord op die vraag ligt in de actualiteit zelf. Er zijn mensen die dat letterlijk aan den lijve ondervonden en hun ervaring met ons delen.
‘Zo kan ik niet meer met mijzelf leven’, denkt Eckart Tolle wanhopig. Zijn hele leven lijkt hem inktzwart en uitzichtloos. Maar in plaats van het einde, blijkt dat juist een nieuw begin. Met een schok realiseert hij zich, dat er dus blijkbaar een ‘ik’ en een ‘mijzelf’ in hem bestaan. En dat verandert alles. Want wie was degene die dat verzuchtte? Blijkbaar niet de persoon die het zo moeilijk heeft, maar de waarnemer die daar naar kijkt!
Zulke verhalen zijn er legio. Byron Katie, Jeff Foster, Brandon Bays, Berthold Gunster… stuk voor stuk mensen die in hun diepste wanhoop opeens inzagen hoe het leven in elkaar stak: er is alleen maar dit moment! De rest bestaat eigenlijk alleen maar in je hoofd! Ze zijn zo van dit inzicht vervuld dat ze het met iedereen willen delen – en dat doen ze ook. Gelukkig hoeven wij niet eerst door een erop-of-eronder crisis zoals zij, maar kunnen we nu van ze leren.
Een van mijn kinderen had vroeger een trui waarop ‘Face Your Fears’ stond. En dat is een goed idee. Door je te verstoppen voor je angst, afleiding te zoeken – slapen, Netflixen, alcohol – blijft die je op de hielen zitten. Op de meest onverwachte momenten overvalt hij je: ‘Hallo! Dacht je dat je van me af was? Daar ben ik weer!’ Volgens wetenschappers is de kern ervan altijd doodsangst. Die is zo oud als het leven zelf, dus je kunt er maar beter vriendjes mee worden.
Kun jij er in slagen om je angst in de ogen te kijken? Dan is dat je grootste kracht. Precies, wat ook in therapiegroepen wordt geoefend: erkennen dat je bang bent, erkennen dat de angst er is, voelen waar in je lijf die zit. Liefdevol tegen jezelf zeggen: ‘Je mag er helemaal zijn, ook met je angst.’ Dan kan de grootste spanning oplossen. En als je er ’s nachts door wordt overvallen en het draait rond in je hoofd? Dan kun je er op dat moment ook voor kiezen om ‘Stop!’, of: ‘Ga weg!’ te zeggen. Dat is mindfulness… en het helpt. Als je het lastig vindt, kun je een betrouwbare trainer zoeken. Onze eigen Irene Kol is bijvoorbeeld heel goed. Op 20 maart start haar nieuwe cursus bij Je Bent Nu Hier.
Nog even terug naar Byron Katie en consorten, die in een flits zagen dat wij zelf niet onze ellende zijn, maar juist de toeschouwer ervan. We houden ons graag bezig met het plussen en minnen over toekomst en verleden, terwijl we er in feite op los interpreteren en fantaseren. ‘Is het waar?’ vraagt Byron Katie dan. En: ‘Hoe kan ik weten dat het waar is?’ De boodschap is, om de dingen te accepteren zoals ze zich voordoen. Niet meer, maar ook niet minder dan dat. Van daaruit kun je verder kijken. Door jezelf te trainen om af en toe als het ware boven ‘de realiteit’ te hangen, te kijken met een helicopterblik, en positieve dingen in jezelf te versterken, zoals liefde, dankbaarheid en aandacht, kunnen je gedachtenpatronen veranderen. Durf erop te vertrouwen dat jij de toeschouwer bent, dat het is zoals het is en dat je, door dat te aanvaarden, tot veel meer in staat bent dan je denkt. En let dan op de kleine wonderen die er gaan gebeuren.
‘Worrying is like praying for what you don’t want’
Liefs, Annemarie.